Ένας υπέροχος βυζαντινός ναός βρίσκεται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης και είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Μάλιστα, ο παλιός αυτός βυζαντινός ναός είναι ένας από τους 15 της Θεσσαλονίκης που έχουν χαρακτηριστεί ως Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Συγκεκριμένα, βρίσκεται στη συμβολή των οδών Εγνατίας και Παλαιών Πατρών Γερμανού και εικάζεται πως χτίστηκε πιθανότατα μετά το 1340, ως ταφικό παρεκκλήσι βυζαντινού μοναστηριού, ενώ αρχικά ήταν αφιερωμένος στην Παναγία.
Ο τοιχογραφικός διάκοσμος στο εσωτερικό του ναού χρονολογείται την περίοδο 1350 – 1370 και εντάσσεται στην παλαιολόγεια παράδοση. Ένα πραγματικό βυζαντινό στολίδι στην καρδιά της Θεσσαλονίκης!
Το νόμισμα στον τρούλο
Σύμφωνα με ιστορικές πηγές η ανέγερση του ναού της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα ορίζεται περίπου στο 1350, εξαιτίας ενός νομίσματος που βρέθηκε τοποθετημένο στον τρούλο!
Αξιοσημείωτο είναι ότι στο εσωτερικό του ναού, κάτω από το δάπεδο της βόρειας και της νότιας κόγχης, καθώς και στο νάρθηκα, αλλά και στον περιβάλλοντα του κτιρίου χώρο, εντοπίστηκαν τάφοι. Αυτό το γεγονός οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο ναός αποτέλεσε και ταφικό μνημείο.
Επιπλέον, αποκαλύφθηκε μια μικρή μολύβδινη λειψανοθήκη με κάλυμμα, η οποία αποτελούσε το εγκαίνιο του ναού. Κατά τους αρχαιολόγους η λειψανοθήκη αυτή, παρουσιάζει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον και αποτελεί μια σπάνια αρχαιολογική και ιστορική μαρτυρία. Επάνω στην εξωτερική όψη του καλύμματος και στην κάτω εξωτερική επιφάνεια του κιβωτιδίου αυτού, είναι χαραγμένες δύο έμμετρες επιγραφές. Έτσι, η σημαντικότερη ιστορική μαρτυρία που δίνει η επιγραφή της λειψανοθήκης είναι το αρχικό όνομα του ναού που ήταν αφιερωμένος στην Παναγία και ονομάζονταν ο Ναός της Παρθένου.
Υπέροχες τοιχογραφίες
Ο μικρός ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα ανήκει σε ένα σπάνιο αρχιτεκτονικό τύπο, αυτόν του εγγεγραμμένου τετράκογχου: εντός του τετραγώνου σε κάτοψη κτιρίου εγγράφονται τέσσερις ημικυκλικές κόγχες, μία εκ των οποίων είναι η αψίδα του Ιερού βήματος, η οποία εξωτερικά είναι ημιεξαγωνική.
Στο εσωτερικό του ναού της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, στην περιοχή του τρούλου, διατηρούνται τοιχογραφίες, οι οποίες ανάγονται μεταξύ των ετών 1350 και 1370.
Οι τοιχογραφίες στον τρούλο αναπτύσσονται σε τρεις ζώνες με τρία θέματα διαφορετικά, συναφή ωστόσο στο θεολογικό περιεχόμενό τους. Στην κορυφή του τρούλου εικονίζεται η Ανάληψη του Χριστού, από κάτω, ανάμεσα στα παράθυρα, οκτώ Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης και χαμηλά στο τύμπανο του τρούλου, σε μικρότερη κλίμακα, παράσταση της Θείας Λειτουργίας. Κατά το σεισμό του 1978 είχε υποστεί κάποιες σοβαρές στατικές βλάβες και χρειάσθηκε να γίνουν ριζικές αναστηλωτικές εργασίες. Σήμερα, ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα αποτελεί παρεκκλήσιο του ναού της Παναγούδας και εντάσσεται στην ομώνυμο ενορία.
Πηγή: Ιερός Ναός του Σωτήρος Χριστού (facebook)
