Οι Ρέιντζερς Γλασκόβης και η Σέλτικ είναι οι δύο ισχυρότερες ποδοσφαιρικές ομάδες της Σκοτίας.
Τα μεταξύ τους παιχνίδια αποτελούν ένα από τα κλασικότερα ποδοσφαιρικά ντέρμπι παγκοσμίως και εκτός από αθλητικές, έχουν κοινωνικές, ιστορικές, πολιτικές και κυρίως θρησκευτικές προεκτάσεις.
Οι δύο ομάδες αποτελούν τους «δυνάστες» της Σκοτίας, καθώς κάθε χρόνο μονοπωλούν σχεδόν όλους τους εγχώριους τίτλους.
Χαρακτηριστικό είναι πως η τελευταία ομάδα, εκτός από αυτές τις δύο, που πανηγύρισε την κατάκτηση του πρωταθλήματος, ήταν η Αμπερντίν, το μακρινό 1985! Μάθε μπαλίτσα από τον μοναχό!
Η ομάδα των Ρέιντζερς ιδρύθηκε από τέσσερις μοναχούς, ως μια πρεσβυτεριανή λέσχη νέων. Γρήγορα συνασπίστηκαν γύρω της, όλοι εκείνοι που ενοχλήθηκαν από την εμφάνιση της «καθολικής» Σέλτικ.
Η τελευταία ιδρύθηκε το 1888 από έναν Ιρλανδό καθολικό ιερέα, ο οποίος εμπνεύστηκε από την ίδρυση της Χιμπέρνιαν στο Εδιμβούργο, 13 χρόνια νωρίτερα, από Ιρλανδούς μετανάστες.
Στις 28 Μαΐου 1888, η Σέλτικ και οι Ρέιντζερς αναμετρήθηκαν για πρώτη φορά στην ιστορία τους. Στον αγώνα αυτό, η Σέλτικ ενισχύθηκε με οκτώ ποδοσφαιριστές της ομόθρησκης Χιμπέρνιαν και επικράτησε με τελικό σκορ 5-2. Η αναμέτρηση χαρακτηρίστηκε ως μια φιλική επαφή των δύο θρησκευτικών κοινοτήτων της πόλης.
Η ατμόσφαιρα μάλιστα, μεταξύ των αντιπάλων ποδοσφαιριστών, ήταν τόσο καλή, ώστε ένας δημοσιογράφος της εποχής έγραψε, ότι «τα πήγαιναν τόσο καλά, που ήταν σαν παλιόφιλοι» (η πιο κοντινή μετάφραση του «Old Firm»).
Οι Ρέιντζερς Γλασκόβης και η Σέλτικ είναι οι δύο ισχυρότερες ποδοσφαιρικές ομάδες της Σκοτίας.
Οι συμμορίες της Γλασκόβης
Η διαμάχη ξεκίνησε τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Εκείνη την περίοδο, χιλιάδες Ιρλανδοί εργάτες ναυπηγείων μετανάστευσαν από το Μπέλφαστ στη Γλασκόβη, γιατί οι εταιρείες τους άλλαξαν έδρα.
Η ιρλανδική επανάσταση του 1916 εξήρε τα πνεύματα μεταξύ των δύο κοινοτήτων της πόλης, της καθολικής και της προτεσταντικής.
Με την ανεργία και την οικονομική ανέχεια που ακολούθησε την περίοδο του Μεσοπολέμου, δεν ήταν δύσκολο να εντοπιστούν οι αποδιοπομπαίοι τράγοι. Κάθε Ιρλανδός εργάτης έγινε στόχος των διαβόητων «Billy Boys» (επωνυμία προτεσταντικών συμμοριών, εμπνευσμένη από τον Γουλιέλμο της Οράγγης).
Σύντομα όμως, οι Ιρλανδοί δημιούργησαν τις δικές τους συμμορίες, με την επωνυμία «Fenians» ( εμπνευσμένη από τους Ιρλανδούς εθνικιστές, οι οποίοι μάχονταν από το 1848 κατά της βρετανικής κυριαρχίας στο νησί τους). Ο κύκλος του αίματος είχε ανοίξει και κανείς δεν είχε την δυνατότητα να τον σταματήσει.
Έκτοτε τα παιχνίδια μεταξύ των Ρέιντζερς και της Σέλτικ, που είναι τουλάχιστον τέσσερα τον χρόνο, αποτελούν μια καλή αφορμή για ξυλοδαρμούς μεταξύ των δύο θρησκευτικών κοινοτήτων.
Οι πολύνεκρες συγκρούσεις
Πολλοί άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, επειδή φορούσαν τα λάθος διακριτικά, στο λάθος σημείο της πόλης, τον λάθος χρόνο.
Το 1971, εβδομήντα έξι οπαδοί των Ρέιντζερς ποδοπατήθηκαν, χάνοντας τη ζωή τους, συνέπεια των έξαλλων πανηγυρισμών τους, έπειτα από επίτευξη τέρματος σε βάρος της μισητής αντιπάλου.
Λίγα χρόνια αργότερα, στο γήπεδο της Σέλτικ, 65 οπαδοί σκοτώθηκαν, εξαιτίας της υποχώρησης μιας προστατευτικής μπάρας.
Το 1975 σημειώθηκαν 35 συμπλοκές μεταξύ πολυπληθών οπαδών των δύο ομάδων! Το 1979, δύο φανατικοί προτεστάντες ανατίναξαν δύο ιρλανδικά μπαρ κατάμεστα από κόσμο.
Τον επόμενο χρόνο σημειώθηκε η μεγαλύτερη εισβολή οπαδών σε αγωνιστικό χώρο. Στον τελικό του Λιγκ Κάπ η Σέλτικ νίκησε 1-0 και περίπου 9.000 οπαδοί των δύο ομάδων εισέβαλαν στο γήπεδο, κραδαίνοντας κάθε είδους αυτοσχέδιο όπλο, και συνεπλάκησαν μεταξύ τους.
Το 1996, ένας δεκαεξάχρονος οπαδός της Σέλτικ δολοφονήθηκε από τον γιο και ανιψιό των δύο προτεσταντών βομβιστών του 1979! Είκοσι χρόνια μετά, τρεις άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, οι δύο από μαχαιρώματα και ο ένας από βέλος! Η ενίσχυση των χούλιγκανς των δύο ομάδων, με ομοϊδεάτες τους από το Μπέλφαστ, παραμονές κάθε ντέρμπι, αποτελεί έναν επιπλέον πονοκέφαλο για την αστυνομία. Η τελευταία, επί πολλά χρόνια απαγόρευε στους οπαδούς των Ρέιντζερς να ξεδιπλώνουν την επίσημη βρετανική σημαία μέσα στο «Πάρκχεντ», που είναι η έδρα της Σέλτικ, οι οπαδοί της οποίας ανέμιζαν ανενόχλητοι ιρλανδικές σημαίες!
Η ενίσχυση των χούλιγκανς των δύο ομάδων, με ομοϊδεάτες τους από το Μπέλφαστ, παραμονές κάθε ντέρμπι, αποτελεί έναν επιπλέον πονοκέφαλο για την αστυνομία.
Φυλακή επειδή έκανε τον σταυρό του
Από την άλλη πλευρά, συνιστούσαν σε παίκτες και οπαδούς της Σέλτικ να μην κάνουν τον σταυρό τους στο «Άιμπροξ», την έδρα των Ρέιντζερς.
Τον Φεβρουάριο του 2006, ο Πολωνός τερματοφύλακας της Σέλτικ, Αρτούρ Μπόρουτς, μηνύθηκε από οπαδούς των Ρέιντζερς, επειδή έκανε επιδεικτικά μπροστά τους τον σταυρό του. Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε δίμηνη φυλάκιση! Τελικά ο Μπόρουτς απαλλάχθηκε κατόπιν έφεσης. Κατόπιν όλων των παραπάνω, λίγοι προτεστάντες ποδοσφαιριστές έπαιξαν για τη Σέλτικ και ακόμη λιγότεροι καθολικοί για τους Ρέιντζερς.
Τα περίεργα της μοίρας
Το παράδοξο είναι, πως οι δύο μεγαλύτερες μορφές της Σέλτικ, οι Τζον Στιν και Κένι Νταλγκλίς κατάγονταν από προτεσταντικές οικογένειες. Την ατυχή έμπνευση να φορέσουν τα χρώματα και των δύο ομάδων είχαν, μέχρι σήμερα, μονάχα έξι ποδοσφαιριστές. Ένας από αυτούς, ο Μο Τζόνστον το μετανιώνει ακόμη. Ο ικανός αυτός επιθετικός, ήταν από παιδί δηλωμένος οπαδός της Σέλτικ, τη φανέλα της οποίας φόρεσε την τριετία 1984-1987.
Στη συνέχεια έπαιξε για δύο χρόνια στη γαλλική Ναντ και το 1989 μεταγράφηκε στους Ρέιντζερς. Από τότε, αυτός και η οικογένειά του έγιναν στόχος επιθέσεων από τους «προδομένους» οπαδούς της Σέλτικ. Φοβούμενος για τη ζωή του, ο Τζόνστον έφυγε για το μακρινό Τορόντο, όπου ζει μέχρι σήμερα. Τα τελευταία χρόνια, χάρη στην κοινή προσπάθεια των δύο ομάδων να εγκαταλείψουν το υποβαθμισμένο σκοτσέζικο πρωτάθλημα, καθώς και στις συντονισμένες προσπάθειες του κοινοβουλίου, των δύο εκκλησιών και φορέων της τοπικής κοινωνίας, παρατηρήθηκε μια άμβλυνση των παθών.
Οι εφημερεύοντες ιατροί όμως, των νοσοκομείων της Γλασκόβης, δεν έχουν την ίδια γνώμη, καθώς τις παραμονές των ντέρμπι μεταξύ των δύο ομάδων, αντιμετωπίζουν εννεαπλάσια επείγοντα περιστατικά από τα συνηθισμένα! Πάντως από πέρυσι έχουν ησυχάσει.
Οι Ρέιντζερς υποβιβάστηκαν στην τέταρτη εθνική Σκοτίας, λόγω χρεών, αφήνοντας τη Σέλτικ αδιαφιλονίκητο φαβορί για την κατάκτηση του σκοτσέζικου πρωταθλήματος. Εκτός, αν η κληρωτίδα για το κύπελλο Σκοτίας έχει κέφια και τότε… Έχουν μαζί σχεδόν 200 τρόπαια!
Οι Ρέιντζερς εκπροσωπούν παραδοσιακά τον προτεσταντικό πληθυσμό της πόλης. Έχουν κατακτήσει 53 πρωταθλήματα Σκοτίας, κάτι που αποτελεί παγκόσμιο ρεκόρ. Τα 110 συνολικά τρόπαια, που στολίζουν την τροπαιοθήκη τους (μεταξύ αυτών και το κύπελλο κυπελλούχων Ευρώπης του 1972), είναι τα περισσότερα από οποιοδήποτε άλλο ποδοσφαιρικό σωματείο στον κόσμο!
Η «άσπονδη συμπολίτισσα» Σέλτικ, η οποία εκπροσωπεί τους καθολικούς, έχει γράψει τη δική της ιστορία με 91 τρόπαια, το παγκόσμιο ρεκόρ εννέα συνεχόμενων πρωταθλημάτων (1966-1974), το ρεκόρ κυπέλλων Σκοτίας (34) και την κατάκτηση του κυπέλλου πρωταθλητριών Ευρώπης (1967).
Νίκος Γιαννόπουλος ιστορικός…
